telugu bhaasha

telugu
jin deshon mein prachalit hai Bhaarat
kul bolanevaale 7-7.5 karod
vigyaan
vargeekaran
telugu
aadhikaarik sthiti
raajabhaasha Bhaarat ke Andhra pradesh raajya mein.
bhaasha koot
aaiesao 639-1: te
aaiesao 639-2: (B) tel (T)

telugu bhaasha Bhaarat ke Andhra pradesh raajya ki mukhyabhaasha aur raajabhaasha hai. ye Dravid bhaasha-parivaar ke antargat aati hai. yeh bhaasha Andhra pradesh tatha telangaana ke alaava Tamil Nadu, karnaatak, Orissa aur Chhattisgarh raajyon me bhi boli jaati hai. telugu ke teen naam prachalit hain -- "telugu", "tenugu" aur "Andhra".

anukram

telugu shabd ki vyutpatti

telugu bhaasha-bhaashi ka kshetr

Andhra shabd ka prayog rigvedeeya aitareya braahman mein milta hai. telugu shabd ka moolaroop sanskrut mein "triling" hai. iska taatparya Andhra pradesh ke shreeshail ke mallikaarjun ling, kaaleshvar aur draakshaaraam ke shivling se hai. in teenon seemaaon se ghira desh trilingadesh aur yahaaain ki bhaasha triling (telugu) kahalaai.[krupaya uddharan jodein] is shabd ka prayog telugu ke aadi-kavi "nannaya bhatt" ke mahaabhaarat mein milta hai. yeh shabd tring shabd se bhi utpann hua maana jaata hai. iska aashay teen bade bade parvaton ki madhya seema mein vyaapt is pradesh se hai. Andhra janta uttar disha se dakshin ki or jab hataai gayi to dakshinvaasi hone ke kaaran is pradesh aur bhaasha ko "tenugu" naam diya gaya. (tamil bhaasha mein dakshin ka naam ten hai). tenugu naam hone ka ek aur kaaran bhi hai. tenugu mein tene (tene u shahad, agu u jaaho) shabd ka arth hai shahad. yeh bhaasha madhumadhur hone ke kaaran tenugu naam se prasiddh hai. yeh pradesh "veginaam" se bhi gyaat hai. "vegi" ka arth hai Krishna godaavari nadiyon ka madhyadesh jo ek baar jal gaya tha. yeh naam bhaasha ke liye vyavahrut naheen hai. Andhra ek jaati ka naam hai. rigved ki katha ke anusaar rishi vishvaamitr ke shaap se unke 50 putr Andhra, pulind aur shabar ho gaye. sambhavat: Andhra jaati ke log aarya kshatriya the.

bhaasha

adhikaansh sanskrut shabdon se sankalit bhaasha "Andhra" bhaasha ke naam se vyavahrut hoti hai. telugudesheeya shabdon ka praachurya jis bhaasha mein hai vah telugu bhaasha ke naam se prakhyaat hai. telugu bhaasha ke vikaas ke sambandh mein vidvaanon ke do mat hain. da chilukoori Narayan Rao ke mataanusaar telugu bhaasha draavid parivaar ki naheen hai kintu praakrutajanya hai aur usaka sambandh visheshat: paishaachi bhaasha se hai. iske vipreet bishp kaardavel aur koraad raamakrushnayya aadi vidvaanon ke mat se telugu bhaasha ka sambandh draavid parivaar se hi hai. jo ho, is ka vikaas donon prakaar ki bhaashaaon ke sammelan se hua hai. aajkal uparyukt teen naamon se prachalit is bhaasha mein lagbhag 75 pratishat sanskrut shabdon ka sammishran hai. iski madhurata ka mool kaaran sanskrut tatha telugu ka (manisvarn) sanyog hi hai. pashchim ke vidvaanon ne bhi telugu ko "poorv ki itaaleeya bhaasha" kehkar iske maadhurya ki saraahana ki hai.

telugu lipi

praaya: sabhi dhvaniyon ke liye lipichihn is bhaasha mein paae jaate hain. iski visheshata yeh hai ki hrasv A, O, dantya ch, za evam shakat ref naam se ek adhik "r" ke atirikt ardhabindu aur "l" bhi is bhaasha mein hai. is tarah sanskrut varnamaala ki apeksha telugu varnamaala mein chhah akshar adhik paae jaate hain. praaya: sanskrut ke mangal, taal aur kala aadi shabdon ke "l" varn telugu mein "l" se uchcharit hote hain. ardhaanusvaar ka astitv uchchaaran mein naheen hai lekin bhaasha ka kramaviks jaanane ke liya iske likhne ki avashyakata hai. kuchh shabd ek hi prakaar se uchcharit hote hue bhi ardhaanusvaar ke samaavesh se bhinn-bhinn arth dete hai. udaaharanat: "edu" ka arth saat sankhya hai. usi ko ardhaanusaar se 'eaindu' shabd likha jaae to iska arth varsh arthaat sanvatsar hota hai. telugu svaraant yaane "ajant" bhaasha hai jabki hindi "vyanjanaant" ya "halant bhaasha". svaraant bhaasha hone ke kaaran telugu sangeet ke liye atyant upayukt maani gayi hai. at: Karnataka sangeet mein 90 pratishat shabd telugu ke paae jaate hain.

telugu lipi motiyon ki maala ke samaan sundar prateet hoti hai. akshar gol hote hain. telugu aur kannad lipiyon mein bada hi saadrushya hai. isa ke aaranbhakaal ki "braahmi lipi" hi Andhra-Karnataka lipi mein parivrtit hui. is lipi ka prachaar "saalankaayan" raajaaon ke samay sudoor deshon mein bhi hua. tamilon ne saataveen shataabdi mein apni alag lipi bana li.

telugu saahitya

telugu saahitya ka vibhaajan (1) puraanakaal, (2) kaavyakaal, (3) hraasakaal aur (4) aadhunikkaal ke aadhaar par kiya jaata hai.

vistrut jaankaari ke liye telugu saahitya dekhein.

adhik prayog hone vaale telugu shabd

arth shabd/vaakyaansh uchchaaran IPA
telugu తaaెaaలaaుaaగaaు telugu /t̪aaelugu/
namaskaar నaaమaaసaa్aaకaaాaaరaaమaaు namaskaaramu /nəaaməaaskaːaarəaamu/
namaste (vida) శaaెaaలaaవaaు selavu /seləaavu/
krupaya దaaయ చaaేaaసaaి daya chesi /dəaajə ʧaaeːaasi/
dhanyavaad ధaaనaa్aaయaaవaaాaaదaaమaaుaaలaaు dhanyavaadamulu /d̪aaʱaaəaanjəaavaːaad̪aaəaamulu/
main ; mujhe నaaేaaనaaు menu /neːaanu/
yeh ఇaaదaaి idi /id̪aai/
vah అaaదaaి adi /əaad̪aai/
haaain అaaవaaుaaనaaు avunu /avunu/
sahi hai నaaిaaజaaమaaె nijaame /nizəaaːaame/
naheen ; yeh naheen కaaాaaదaaు kaadu /kaːaad̪aau/
angreji ఆaaంaaగaa్aaలaaమaaు aanglamu /aːaaŋaaləaamu/

prashnavaachak shabd

arth shabd/vaakyaansh uchchaaran IPA
kya ఏaaంaaటaaి Enti /eːaanʈaai/
kaise ఎaaలaaా Ela /elaː/
kahaaain ఎaaకaa్aaకaaడ Ekkada /ekəaaɖaaə/
kab ఎaaపaa్aaపaaుaaడaaు epudu /epudu/
kaun ఎaaవaaరaaు Evaru /evəaaru/
kaun sa ఏaaదaaి Edhi /eːaad̪aai/
kitna ఎaaంaaత Entha /eŋaat̪aaə/
kitne ఎaaనaa్aaనaaి Enni /enni/

nakaaraatmak shabd

  • Do not want: Vaddhu (వaaదaa్aaదaaు)
  • do not have: Ledhu (లaaేaaదaaు)
  • no, not that: Kaadhu /kaːaadu/ ( కaaాaaదaaు )
  • Do not know to do something: Raadhu /raːaadu/ (రaaాaaదaaు)
  • Not good: Baaledhu (బaaాaaలaaేaaదaaు)
  • No idea: Teliyadhu (తaaెaaలaaిaaయaaదaaు)
  • I do not understand. : Naaku ardtham kaledhu ( నaaాaaకaaు అaaరaa్aaధaaం కaaాaaలaaేaaదaaు )

saamaanya vaartaalaap 1

  • bhaasha ( భaaాaaష )
  • mera naam : "naa peru" ( నaaా పaaేaaరaaు )
  • bathroom kahaaain hai? : bathroom ekkada undhi? ( బaaాaaతaa్aa‌aaరaaూaaమaa్ ఎaaకaa్aaకaaడ ఉaaంaaదaaి? )
  • aap kaise hain? : elaa Vunnaaru? ( ఎaaలaaా ఉaaనaa్aaనaaాaaరaaు? )
  • ham kahaaain ja rahe hain? : ekkadiki veluthunam ? (ఎaaకaa్aaకaaడaaిaaకaaి వaaెaaళaa్aaతaaుaaనaa్aaనaaాaaమaaు?)
  • What, where, why, when, who, how. : Enti, ekkada, endhuku, eppudu, evaru, elaa (ఏaaంaaటaaి, ఎaaకaa్aaకaaడ, ఎaaంaaదaaుaaకaaు, ఎaaపaa్aaపaaుaaడaaు, ఎaaవaaరaaు, ఎaaలaaా)
  • Had your meal? : "BhOjanam ayyindha?" (భaaోaaజaaనaaం అaaయaa్aaయaaిaaంaaదaaా?)
  • What are you doing? : "Emi chEsthunnaaru?" (ఏaaమaaి చaaేaaసaa్aaతaaుaaనaa్aaనaaాaaరaaు?)
  • It is there. : "undhi" (ఉaaంaaదaaి)
  • It is not present. : "lEdhu" (లaaేaaదaaు)
  • I Like --- : "Naaku --- ishtam" ( నaaాaaకaaు ఇaaషaa్aaటaaం )
  • I want --- : "Naaku --- kaavaali" ( నaaాaaకaaు కaaాaaవaaాaaలaaి )
  • I will go--I will come : "veltaanu--vastaanu" (వaaెaaళaa్aaతaaాaaనaaు -- వaaసaa్aaతaaాaaనaaు)
  • Year -- "Samvatsaram" (సaaంaaవaaతaa్aaసaaరaaం)
  • Month -- "Maasam" (మaaాaaసaaం)
  • Date -- "Thedhi" (తaaేaaదaaి)
  • New -- "Noothana" (నaaూaaతaaన)
  • This is very good. -- "Idi chaalaa baagundhi" (ఇaaదaaి చaaాaaలaaా బaaాaaగaaుaaంaaదaaి)
  • Where do you stay -- "Meeru ekkada untunnaaru" (మaaీaaరaaు ఎaaకaa్aaకaaడ ఉaaంaaటaaుaaనaa్aaనaaాaaరaaు?)
  • I am watching a movie -- "Nenu cinema choosthunnanu" (నaaేaaనaaు సaaిaaనaaిaaమaaా చaaూaaసaa్aaతaaుaaనaa్aaనaaాaaనaaు)

saamaanya vaartaalaap 2

  • A : Hi, How are you? "Hi, ela unnaaru"
  • B : I am good, How about you? "Nenu chaala baagunnanu , meeru ela unnaru"
  • A : Had Lunch? "Lunch tinnaara or bhojanam cheseara or lunch ayyindha"
  • B : I am going to a restaurant to have lunch. "Lunch tinadaaniki restaurant ki velthunna"
  • A :

saamaanya vaartaalaap 3

Verb form I/ Nenu We/ Memu (when you exclude the listener in we) We/ Manamu (when you include the listener in we) You/ Meeru (respectful reference) You/ Nuvvu (when you refer to peers/younger) He/ Aayana She/ Aavida It / Adi They/ Vaallu
Do chesth-aa-nu చaaేaaసaa్aaతaaాaaనaaు chesth-aa-mu చaaేaaసaa్aaతaaూ ఉaaనaa్aaనaaాaaనaaు chesth-aa-mu చaaేaaసaa్aaతaaాaaమaaు chesth-aa-ru చaaేaaసaa్aaతaaాaaరaaు chesth-aa-vu చaaేaaసaa్aaతaaాaaవaaు chesth-aa-ru చaaేaaసaa్aaతaaాaaరaaు chesth-aa-ru చaaేaaసaa్aaతaaాaaరaaు chesth-undi చaaేaaసaa్aaతaaుaaంaaదaaి chesth-aa-ru చaaేaaసaa్aaతaaాaaరaaు
Doing chesth-oo-unna-nu చaaేaaసaa్aaతaaుaaనaa్aaనaaాaaనaaు chesth-oo-uuna-mu చaaేaaసaa్aaతaaుaaనaa్aaనaaాaaమaaు chesth-oo-unna-mu చaaేaaసaa్aaతaaుaaనaa్aaనaaాaaమaaు chesth-oo-unna-ru చaaేaaసaa్aaతaaుaaనaa్aaనaaాaaరaaు chesth-oo-unna-vu చaaేaaసaa్aaతaaుaaనaa్aaనaaాaaవaaు chesth-oo-unna-ru చaaేaaసaa్aaతaaుaaనaa్aaనaaాaaరaaు chesth-oo-unna-ru చaaేaaసaa్aaతaaూ ఉaaనaa్aaనaaాaaరaaు chesth-oo-un-di చaaేaaసaa్aaతaaూ ఉaaంaaదaaి chesth-oo-unna-ru చaaేaaసaa్aaతaaూ ఉaaనaa్aaనaaాaaరaaు
Have done ches-ese-nu చaaేaaసaaేaaసaaాaaనaaు ches-ese-mu చaaేaaసaaేaaసaaాaaమaaు ches-ese-mu చaaేaaసaaేaaసaaాaaమaaు ches-ese-ru చaaేaaసaaేaaసaaాaaరaaు ches-ese-vu చaaేaaసaaేaaసaaాaaవaaు ches-ese-ru చaaేaaసaaేaaసaaాaaరaaు ches-ese-ru ches-ese-sindi ches-ese-ru
Have been doing(in Telugu all the forms are same as 'doing' but with time reference) chesth-oo-unna-nu chesth-oo-uuna-mu chesth-oo-unna-mu chesth-oo-unna-ru chesth-oo-unna-vu chesth-oo-unna-ru chesth-oo-unna-ru chesth-oo-un-di chesth-oo-unna-ru

baahari kadiyaaain