sanskrut vyaakaran

sanskrut mein vyaakaran ki parampara bahut praacheen hai. sanskrut bhaasha ko shuddh roop mein jaanane ke liye vyaakaran shaastr ka adhayayan kiya jaata hai. apni is visheshata ke kaaran hi yeh ved ka sarvapramukh ang maana jaata hai ('vedaang' dekhein). vyaakaran ke moolat: paaainch prayojan hain . raksha, ooh, aagam, laghu aur asandeh.

anukram

vachan

sanskrut mein teen vachan hote hain- ekavachan, dvivchan tatha bahuvachan.

sankhya mein ek hone par ekavachan ka, do hone par dvivchan ka tatha do se adhik hone par bahuvachan ka prayog kiya jaata hai.

ling

  • puling
  • streeling
  • napunsakaling

purush

  • pratham purush (First person) - s:, sa, kumaar:, raam:, govind:
  • madhyam purush (Second person) - tvam, yuvaam, yuyam
  • uttam purush (Third person) - ahan, aavaam, vayam

samaas

samaas yaani sankshepeekaran. yatha -"raaja ke sameep"="uparaajam", yahaaain keval "raaja ke sameep" ki jagah "uparaajam" kehne se kaam chal jaaega. samaas 6 prakaar ke hote hain.

1) tatpurush

2) dvandv

3) karmadhaaray:

4) bahuvreehi

5) avyayeebhaav

6) dvigu

samaas kriya padon mein naheen hota. samaas ke pehle pad ko poorv pad kehte hain baaki sabhi ko uttar pad kehte hain. samaas ke todne ko vigrah kehte hain, jaise -- "raamashyaamau" yeh samaas hai aur raam: ch shyaam: ch (Ram aur shyaam) iska vigrah hai.

kaarak

kaarak naam - vaakya ke andar upasthit pehchaan-chinh

karta - ne

karm - ko (to)

karan - se (by), dvaara

samapradaan - me liye (for)

apaadaan - se (from) alagaav

sambandh - ka ke ki (of) ra, re, ri, na, ne, ni

adhikran - me, pe, par (in/on)

sambodhan - he, are,

inhein bhi dekhein

baahari kadiyaaain