khandava

khandava
shahar
samay mandal: IST (UTC+5:30)
desh Flag of India.svg Bhaarat
raajya madhya pradesh
jila poorvi nimaad jila
mahaapaur subhaash kothaari
janasankhya 171,976 (2001 tak )
kshetrafal
ooainchaai (AMSL)

• 313 meter (1,027 fee॰)
aadhikaarik jaalasthal: www.khandwa.nic.in

Erioll world.svgnirdeshaank: 21°a50′aN 76°a20′aE / 21.83°aN 76.33°aE / 21.83; 76.33 khandava Bhaarat ke madhya pradesh praant mein sthit ek pramukh shahar hai. samudra tal se 900 meter ki oonchaai par sthit madhya pradesh ke khandava jile ko dakshin Bhaarat ka praveshadvaar kaha jaata hai. yeh jila narmada aur taap‍aati nadi ghaati ke madhya basa hai. 6200 varg kimi. ke kshetr mein faile khandava ki seemaaen betool, hoshangaabaad, burahaanapur, kharagon aur devas se milti hain. omakaaresh‍aavar yahaan ka lokapriya aur pavitra darshaneeya s‍aathal hai. ise Bhaarat ke 12 jyotirligon mein shumaar kiya jaata hai. iske alaava ghantaaghar, daada dhuneevaale darbaar, harasud,mooaindi, siddhanaath mandir aur veerakhaala rook yahaan ke anya lokapriya paryatan sthal hain.

anukram

aitihaasik tathya

praacheen maanyataaon ke anusaar khandava shahar ka praacheen naam khaandavavan { khaandav van }tha jo mugalon aur angrejo ke aane se bolachaal mein dheere dheere khandava ho gaya . maanyataanusaar shreeraamaji ke vanavaas ke samay yahaaain seeta maata ko pyaas lagi thi tatha raamaji ne yahaaain teer maarkar ek kuaa bana diya aur us kue ko raameshvar kue ke naam se jaana jaata hai jo khandava ke raameshvar nagar mein navachandi maata mandir ke paas sthit hai at: khandava maanyata anusaar hajaaron varsh puraana hai jiska aadhunik roop vartamaan khandava hai 12veen shataabdi mein yeh nagar jain mat ka mahattvapoorn sthaan tha. yeh nagar puraatan nagar hai, yahaaain paaye jaane vaale avasheshon se yeh siddh hota hai, iske chaaron or chaar vishaal taalaab, nakkaasheedaar stambh aur jain mandiron ke chhajje sthit hain.

== aadhunik nagar ==

1864 se yeh nagar madhya pradesh ke navagathit nimaad jile ka mukhyaalaya raha. 1867 mein ise nagarapaalika bana diya gaya. Bhaarat ke madhya pradesh raajya mein sthit khandava ek pramukh shahar hai. 6200 varg kilometer ke vistaar vaale khandava ki seema betool, hoshangaabaad, burahaanapur, kharagon aur devaas se mili hui hain. onkaaresh‍aavar yahaaain ka bahut hi lokapriya prasiddh aur pavitra dhaarmik sthal hai. onkaaresh‍aavar Bhaarat ke 12 jyotirlingon mein se ek hai.

pramukh paryatan sthal

maaain tulaja bhavaani maata mandir

khandava ka prasiddh bhavaani maata mandir dhooneevaale daadaaji ke darbaar ke paas sthit hai. yeh mandir maata tulaja bhavaani ko samarpit hai. yeh mandir khandava, madhya pradesh mein sthit hai. yeh khandava ka praacheen mandir hai jaha pratidin bhakto ki bheed lagi rahati hai kehte hain Bhagwan Ram apne vanavaas ke dauraan is sthaan par aae the aur yahaaain unhonne nau dinon tak tapasya ki thi. navaraatr mein yahaaain nau dinon tak mela lagta hai, jise dekhne aur maata ke darshan karne ke liye prativrsh hajaaron log yahaaain aate hain. aisi maanyata hai ki maaain bhavaani ke dar se har muraad poori hoti hai

shri shri 1008 shri daadaaji dhooneevaale

shri shri 1008 shri daadaaji dhooneevaale (shri keshavaanaandaji mahaaraaj) Bhaarat ke ek mahaan sant the jine: daadaaji dande vaale ke naam se bhi jaana jaata tha| unho ne 19vi aur 20vi shataabdi me Bhaarat, khaas kar madhya Bhaarat me, yaatraaeain ki| duniya bhar me unke laakhon bhakt unhe Shiv Bhagwan ka roop maanate hain aur unhone kai bhakto ko to saakshaat shivji ke roop me darshan diye| 18vi sadi me ek bahut bade saadhu, shri Gauri shankar ji mahaaraaj, apni toli ke saath, narmada maiya ki parikrama keeya karte the| vah Shiv ji ke bahut bade bhakt the, unhone ma narmada ki ghor tapasya ki aur unase praarthana ki ki unhe bholenaath ke darshan hon| jab unki 12 kathin parikramaaeain poorn hui, to maaain narmada ji ne unase prasann hokar unhe darshan diye aur kaha ki unhi ki jamaat me keshav naam ke yuva ke roop me bholenaath maujood hain| Bhagwan shivji ke darshan ke liye vyaakul Gauri shankar ji mahaaraaj jab vaapis laute to unhone sach me us ladke (daadaaji) me Bhagwan shivji ka roop dekha| jab unhe apni aaainkhon par vishvaas nahi hua to bholenaath ne unhe kaha ki agar apni aaainkhon pe yakeen nahi hota to mujhe chhoo kar aajmaale| daadaaji mahaaraaj hamesha apne saath ek danda rakha karte the aur jahaaain bhi viraajamaan hote vahaaain dhooni ramaate the| digaambar roop daadaaji mahaaraaj ke darshan ke liye har roj hajaaro log aaya karte the| jan kalyaan karne ka daadaaji ka bahut hi vichitra tareeka tha, ve bhakton ko gaali dete va danda maarate| har tarah ke log, ameer se ameer aur greeb se greeb daadaaji ke aasheervaad ke liye aate| daadaaji ne kai chamatkaar dikhaae, jaise, jinke bachche na hon unako santaan dena, beemaar logon ko theek karna aur murdon ko jinda karna| inhi mahaan sant jinhein daadaaji dhuni vaale ke naam se pukaara jaata hai ki samaadhi khandava mein hai jaha nirantar dhuni jalati rahati hai jise dhuni maiya kehte hai tatha daadaaji ki samaadhi darsan aur dhuni maiya ki bhabhooti ka prasaad lene door door se bhaktt aate hai

maaain navachandi devidhaam mandir

yeh mandir khandava khandava raameshvar chhetr mein sthaapati naveenatam mandir hai jo maaain navachandi maata ko samarpit hai jaha maata ke mandir ke saath hi Bhagwan Shiv ka mandir kaaleemaata mandir sthaapit hai yeh ek manohar dhaarmik mandir hai jo railway station se lagbhag 3 kilometer ki duri par sthaapit hai jaha mahaashivraatri par vishaal mele ka bhi aayojan kiya jaata hai

Gauri kunj oditoriym

yeh oditoriym sangeet ka saanskrutik hall hai, jo khandava railway station se 1 kimi. ki doori par hai. yeh oditoriym jaane maane gaayak kishor Kumar Ganguly ki yaad mein banavaaya gaya tha. shahar ke pramukh saanskrutik kaaryakram yaheen aayojit kiye jaate hain. devi nav chandi dhaam aur turaja bhavaani maata mandir railway station ke nikat hi sthit hain.

naagachoon baandh

nagachun gaanv mein banaah baandh yahaan ka jaana maana piknik sthal hai. baandh khandava se lagbhag 7 kimi. door hai. yeh baandh khandava ki sichaain ka pramukh srot hai. iske chaaron or ki hariyaali baandh ko aur aakarshak bana deti hai.

omakaaresh‍aavar ka guroodvaara

is guroodvaare ko naanakadev ke omakaaresh‍aavar aane ke pashchaat banavaaya gaya tha. naanakadev ke prati sammaan prakat karne ke liye bana yeh guroodvaara sikkh aur hindu dharm ke anuyaayiyon se bhara rahata hai. omakaaresh‍aavar railway station yahaan ka niktatam railway station hai.

sigaanji dhaam

sigaanji dhaam ek dhaarmik evam darshanik sthal hai. khandava jile ke mooaindi nagar se 16 ki.mi ki doori par indira saagar pariyojana ke baikavaatar mein sthit hai. chaaron aur se paani mein ghire is samaadhi sthal ka saundarya ati sundar hai.

maandhaata hil

yeh pavitra pahaadi narmada nadi ke tat par sthit hai. yeh pahaadi dhaarmik drushti se jile ka mahatvapoorn sthal hai. desh mein 12 Shiv jyotirligon mein ek yaheen sthit hai. omakaaresh‍aavar aur mamaleshvar yahaan ke pramukh mandir hain. pahaadi ke chaaron or se bahti hui narmada nadi ise om ke aakaar ka banaati hai. yeh pahaadi khandava se kareeb 75 kimi. door hai.

Bhagwan sanbhavanaath mandir

siddhavarakoot sthit Bhagwan sanbhavanaath ka yeh mandir baara mandir ke naam se bhi jaana jaata hai. maana jaata hai ki jain dharm ke teesare rteenthakar ka yeh mandir bhoomi ko khodakar nikaala gaya tha. mukhya mandir ke alaava yahaan chaar anya mandir bhi dekhe ja sakte hain jismein Bhagwan chandraprabhu, ajeetanaath, paarsh‍aavanaath aur sanbhavanaath ki moortiyaan sthaapit hain.

ghantaaghar

Mumbai-Delhi madhya rel maarg par sthit ghantaaghar ek pavitra sthal hai. soorajakund, padmakund, bheemaakund aur raameshvar yahaan ke chaar pavitra kund hain. daada dhuni vaale ki samaadhi, turaja bhavaani mandir aur nav chandi devi ghaam bhi yahaan ke lokapriya pavitra sthal hain.

veerakhaala rook

omakaaresh‍aavar ki pahaadiyon ki poorvi disha mein sthit veerakhaala ek praacheen mandir hai. maana jaata hai ki praacheen kaal se hi yahaan Shiv ke avataar bhairav ko prasann karne ke liye maanav bali di jaati thi jise british kaal mein samaapt kiya gaya tha. pahaadi ke nikat hi kunti maata ka mandir hai.

kaajal raani gufa

omakaaresh‍aavar se lagbhag 9 kimi. door yeh ek khoobsoorat piknik sthal hai. yahaan se aaspaas ke kshetr ka sundar najaara dekha ja sakta hain. kaajal raani gufa ke nikat hi satamatrika gufa sthit hai. July se March ki avadhi yahaan aane ke liye sabse upayukt maani jaati hai.

devajhiri bhooteshvar mahaadev mandir

khandava se lagbhag 15 kilometer doori par bhojaakhedi gaaainv ke paas pahaadi chhetr mein sthit ek praacheen shivling hai jispar praakartik roop se nirantar jaladhaara pravaahit hoti rahati hai

soorajakund, padamakund, raameshvar kund aur prasiddh bheemakund

praacheen kaal mein khaandavavan ke naam se prachalit shahar ke chaaron dishaaon mein chaar kundon aitihaasik dharohar ke roop mein viraajamaan hai. poorv mein soorajakund, pashchim mein padmakund, uttar mein raameshvar kund aur dakshin mein prasiddh bheemakund sthaapit hai. yahaan par bhole Baba viraajit han.

aavaagaman

vaayu maarg

Indore vimaanakshetr khandava ka niktatam airport hai, jo yahaan se kareeb 130 kimi. door hai. Indore desh ke anek shaharon se niyamit flaaits ke maadhyam se juda hua hai.

rel maarg

khandava railway station Delhi-Mumbai root ka pramukh railway station hai. yeh railway station vibhinn trainon ke maadhyam se desh ke anek shaharon se juda hai.

sadak maarg

khandava sadak maarg dvaara raajya aur padosi raajyon se dvaara juda hai. raajya ke adhikaansh jilon se yahaan ke liye niyamit bason ki vyavastha hai.

janasankhya

2001 ki janaganana ke anusaar janasankhya 1,71,976, nagar nigam kshetr ke antargat aata hai.

sandarbh

inhein bhi dekhein

baahari kadiyaaain