kaarban daaioksaaid
saaaincha:Chembox 3DMetsaaaincha:Chembox SublimationConditionssaaaincha:Chembox HeatCapacity
kaarban daaioksaaid | |
---|---|
![]() |
|
anya naam | Carbonic acid gas Carbonic anhydride Carbonic oxide Carbon oxide Carbon(IV) oxide Dry ice (solid phase) |
pehchaan aaidentifaayars | |
si.A.S sankhya | [124-38-9][CAS] |
EC sankhya | |
UN sankhya | 1013 (gas), 1845 (solid) |
keijeeji | D00004 |
MeSH | Carbon+dioxide |
raasa.E.bi.I | 16526 |
RTECS number | FF6400000 |
SMILES |
|
InChI |
|
Beilstein Reference
|
1900390 |
ji-melin sandarbh | 989 |
kaimaspaaidar I.di | |
gun | |
raasaayanik sootr | CO2 |
molar dravyamaan | 44.01 g mol−1 |
dikhaavat | Colorless gas |
gandh | Odorless |
ghanatv | 1562 kg/m3 (solid at 1 atm and −78.5 °aC) 1101 kg/m3 (liquid at saturation −37°aC) 1.977 kg/m3 (gas at 1 atm and 0 °aC) |
galanaank |
-57 °aC, 216.6 K, -70 °aF |
jal mein ghulanasheelata | 1.45 g/L at 25 °ase (77 °afai), 100 kPa |
vaashp dabaav | 5.73 MPa (20 °aC) |
amlata (pKa) | 6.35, 10.33 |
rifrektiv index (nD) | 1.1120 |
shyaanata | 0.07 cP at −78.5 °aC |
Dipole moment | 0 D |
dhaancha | |
Crystal structure | trigonal |
aanvik aakaar | linear |
Thermochemistry | |
faurmeshan ki maanak enthaalpiΔfH |
−393.5 kJ·aamol−1 |
maanak moleeya entraupi S |
214 J·aamol−1·aK−1 |
khatra | |
NFPA 704 | |
you.S anujnyaeya avasthiti seema (pi.E.L) | TWA 5000 ppm (9000 mg/m3)[1] |
Related compounds | |
Other aayan |
Carbon disulfide Carbon diselenide Carbon ditelluride |
Other cations |
Silicon dioxide Germanium dioxide Tin dioxide Lead dioxide |
jahaan diya hai vahaan ke alaava, ye aankade padaarth ki maanak sthiti (25 °ase, 100 ki.pa ke anusaar hain. jnyaaanasandook ke sandarbh |
kaarban daaiaaksaaid (Carbon dioxide) (raasaayanik sootr CO2) ek rangaheen tatha gandhaheen gas hai jo pruthvi par jeevan ke liye atyaavashyak hai. dharati par yeh praakrutik roop se paayi jaati hai. dharati ke vaayumandal mein yeh gas aayatan ke hisaab se lagbhag 0.03 pratishat hoti hai.
kaarban daaiaaksaaid ka nirmaan aakseejan ke do parmaanu tatha kaarban ke ek parmaanu se milkar hua hai. saamaanya taapamaan tatha dabaav par yeh gaiseeya avastha mein rahati hai. vaayumandal mein yeh gas 0.03% 0.04% tak pai jaati hai, parantu mausam mein parivartan ke saath vaayu mein iski saandrata bhi thodi parivrtit hoti rahati hai. yeh ek greenahaaus gas hai, kyonki soorya se aane waali kirnon ko to yeh pruthvi ke dharaatal par pahunchane deti hai parantu pruthvi ki garmi jab vaapas antariksh mein jaana chaahati hai to yeh use rokati hai.
pruthvi ke sabhi sajeev apni shvasan ki kriya mein kaarban daaiaaksaaid ka tyaag karte hai. jabki hare ped-paudhe prakaash sanshleshan ki kriya karte samay is gas ko grahan karke kaarbohaaidret ka nirmaan karte hain. is prakaar kaarban daaiaaksaaid kaarban chakr ka pramukh avayav hai. kaarban ke raasaayanik yaugikon ko kaarbanik yaugik kehte hain. prakruti mein inki sankhya 10 lakh se bhi adhik hai. jeevan paddhati mein kaarbanik yaugikon ki bahut hi mahatvapoorn bhoomika hai. inmein kaarban ke saath-saath haaidrojan bhi rahata hai. aitihaasik tatha parampara gat kaaranon se kuchh kaarban ke yaugakon ko kaarbanik yaugikon ki shreni mein naheen rakha jaata hai. inmein kaarbanadaaioksaaid, kaarban monooksaaid pramukh hain. sabhi jaiv anu jaise kaarbohaaidret, ameeno aml, proteen, aaraenae tatha DNA kaarbanik yaugik hi hain. kaarban aur haaidrojan ke yaugiko ko hydrocarbon kehte hain. methen (CH4) sabse chhote anusootr ka hydrocarbon hai. ithen (C2H6), propen (C3H8) aadi iske baad aate hain, jinmein kramash: ek ek kaarban judta jaata hai. hydrocarbon teen shreniyon mein vibhaajit kiye ja sakte hain: ithen shreni, ethileen shreni aur aiseetileen shreni. ithen shreni ke hydrocarbon santrupt hain, arthaat inmein haaidrojan ki maatra aur badhaai naheen ja sakti. ethileen mein do kaarbanon ke beech mein ek dvibandh (=) hai, aiseetileen mein trigun bandh (º) vaale yaugik asthaayi hain. ye aasaani se okseekrut evam hailojaneekrut ho sakte hain. haaidrokaarbanon ke bahut se vyutpann taiyaar kiye ja sakte hain, jinke vividh upayog hain. aise vyutpann kloraaid, bromaaid, aayodaaid, ailkohaal, sodiym ailkauksaaid, aimin, marakaiptan, naaitret, naaitraait, naaitraait, haaidrojan faasfet tatha haaidrojan salfet hain. asatrupt hydrocarbon adhik sakriya hota hai aur anek abhikaarakon se sanyukt ha saralata se vyutpann banaata hai. aise anek vyutpann audyogik drushti se bade mahatva ke siddh hue hain. inse anek bahumoolya vilaayak, plastic, kruminaashak oshadhiyaaain aadi praapt hui hain. haaidrokaarbanon ke okseekaran se ailkohaul ithar, keeton, aildeehaaid, vasa aml, estar aadi praapt hote hain. ailkohaul praathamik, dviteeyak aur truteeyak ho sakte hain. inke estar drav sugandhit hote hain. anek sugandhit dravya inse taiyaar kiye ja sakte hain. isi prakaar kaarban daaioksaaid ko bhi vibhinn prayogon mein liya ja sakta hai.
sandarbh
- ↑ saaaincha:PGCH