hindi cinema
bhaarateeya chalachitr |
---|
![]() ![]() |
bhaarateeya chalachitr ka A-Z |
bhaarateeya filmon ki soochi |
Bollywood |
prasiddh Bollywood filmein |
1930s |
1930 1931 1932 1933 1934 1935 1936 1937 1938 1939 |
1940s |
1940 1941 1942 1943 1944 1945 1946 1947 1948 1949 |
1950s |
1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956 1957 1958 1959 |
1960s |
1960 1961 1962 1963 1964 1965 1966 1967 1968 1969 |
1970s |
1970 1971 1972 1973 1974 1975 1976 1977 1978 1979 |
1980s |
1980 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 19881989 |
1990s |
1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 |
2000s |
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 |
2010 ka dashak |
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 |
kauleevud |
prasiddh tamil filmein |
1930s 1940s 1950s 1960s 1970s 1980s 1990s 2000s |
tauleevud |
Telugu films by year |
| 1930s 1940s 1950s 1960s 1970s 1980s 1990s |
2000s |
2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 |
malayalam |
|1928–1959 1960s1970s 1980s 1990s 2000s |
kannad |
kannad filmon ki soochee |
baangla |
baangla filmon ki soochee |
asami |
asami filmon ki soochee |
hindi cinema, jise Bollywood ke naam se bhi jaana jaata hai, hindi bhaasha mein film banaane ka udyog hai. Bollywood naam angreji cinema udyog haulivud ke tarj par rakha gaya hai. hindi film udyog mukhyat: mumbai shahar mein basa hai. ye filmein Hindustan, Pakistan aur duniya ke kai deshon ke logon ke dilon ki dhadkan hain. har film mein kai sangeetamaya gaane hote hain. in filmon mein hindi ki "hindustaani" shaili ka chalan hai. hindi aur urdoo (khadeeboli) ke saath saath avadhi, bambaiya hindi, Bhojpuri, raajasthaani jaisi boliyaaain bhi samvaad aur gaanon me upayukt hote hain. pyaar, deshbhakti, parivaar, aparaadh, bhaya, ityaadi mukhya vishay hote hain. jyaadaatar gaane urdoo shaayari par aadhaarit hote hain.
anukram
itihaas
Bhaarat mein praarambhik cinema
1895 mein loomiyr brothers ne peris sailoon sabhaabhavan mein engine train ki pehli film pradarshit ki thi. inheen loomiyr bradarsh ne 7 July 1896 ko Mumbai ke Watson hotel mein film ka pehla sho bhi dikhaaya tha. ek rupaya prati vyakti pravesh shulk dekar Mumbai ke sanbhraat varg ne vaah-vaah aur karatal dhvani ke saath iska svaagat kiya. usi din bhaarateeya cinema ka janm hua tha. janasamooh ki josheeli pratikriyaaon se protsaahit hokar naavelti theatre mein ise fir pradarshit kiya gaya aur nimn varg tatha abhijaatya donon vargon ko lubhaane ke liye ticket ki kai darein rakhi gain. roodhivaadi mahilaaon ke liye janaana sho bhi chalaaya gaya. sabse sasti seat chaar aane ki thi aur ek shataabdi baad bhi yahi chavanni vaale hi cinema, inke sitaaron, sangeet nirdeshakon aur daraasal Bhaarat ke sampoorn vyaavasaayik cinema ke bhaagya vidhaata hain. 1902 ke aaspaas abdulli isofalli aur J. S. maadan jaise udyami chhote, khule maidaanon mein ghoom-ghoomkar tanbuon mein baaiskop ka pradarshan karte the. inhonne barma se lekar seelon tak cinema ke vitran ka saamraajya khada kiya. praarambhik cinema piyaano athva haaramoniym vaadak par nirbhar hota tha jinki aavaaj projektar ki ghadghadaahat mein kho jaati thi. lekin aayaatit filmon aur daakyoomeintri filmon ke nayepan ka aakarshan bahut jaldi hi dam todne laga. fir film pradarshakon ko apni prastutiyon ko aakarshak banaane ke liye nrutyaanganaaon, katarababaajon aur pahalavaanon ko manch par utaarana pada.
shuruaati dinon mein vivekasheel bhaarateeya darshak videshi filmon se swayam ko juda hua naheen paate the. 1901 mein H.S. bhatavaadekar ('saave daada' ke naam se vikhyaat) ne pehli baar bhaarateeya theem aur news reelon ki shooting ki. iske turant baad tamaam Europeeya aur ameriki companiyon ne bhaarateeya darshakon ke liye Bhaarat mein shoot ki gayi bhaarateeya news reelon ka laabh liya. February, 1901 mein Calcutta ke classic theatre mein manchit 'aleebaaba', 'buddh', 'seetaaraam' naamak naatakon ki pehli baar fotograafi heeraalaal sen ne ki. yadyapi bhaarateeya baajaar Europeeya aur ameriki filmon se pata hua tha, lekin bahut kam darshak in filmon ko dekhte the kyonki aam darshak inse apne ko alag-thalag paate the. May 1912 mein aayaatit camera, film stock aur yantron ka prayog karke hindu sant 'pundalik' par aadhaarit ek naatak ka filmaankan aar. ji. torani ne kiya jo shaayad Bhaarat ki pehli fulaleinth film hai.
pehli film thi 1913 me daadaasaaheb faalake dvaara banaai gayi raaja harishchandr. film kaafi jald hi Bhaarat me lokapriya ho gayi aur varsh 1930 tak lagbhag 200 filme prativrsh ban rahi thi. pehli bolti film thi aradeshir Irani dvaara banaai gayi aalam aara. yeh film kaafi jyaada lokapriya rahi. jald hi saari filme, bolti filme thi.
aane vaale varsho me Bhaarat me svatantrata sangraam, desh vibhaajan jaisi ऎtihaasik ghatna hui. un daramaan bani hindi filmo me iska prabhaav chhaaya raha. 1950 ke dashak me hindi filme shvet-shyaam se rangeen ho gayi. filme ka vishay mukhyat: prem hota tha aur sangeet filmo ka mukhya ang hota tha. 1960-70 ke dashak ki filmo me hinsa ka prabhaav raha. 1980 aur 1990 ke dashak se prem aadhaarit filme vaapas lokapriya hone lagi. 1990-2000 ke dashak me samay ki bani filme Bhaarat ke baahar bhi kaafi lokapriya rahi. pravaasi bhaarateeyo ki badhati sankhya bhi iska pramukh kaaran thi. hindi filmo me pravaasi bhaarateeyo ke vishay lokapriya rahe.
bhaarateeya cinema ke pravartak : daada saahab faalake
pramukh kalaakaar
pramukh abhineta
- Amitabh Bachchan-----------*Abhishek Bachchan-----------*anil Kapoor
- Amrish puri--------------*Akshay khanna-------------*anupam kher
- Akshay Kumar--------------*amol paalekar------------*Aamir Khan
- om puri----------------*Ajay devagan-------------*arjun Rampal
- dileep Kumar--------------*Dave aanand--------------*naana paatekar
- naseeruddeen shaah-------------*raaj Kapoor---------------*raaj Kumar
- raajesh khanna--------------*Rajendra kumaar-------------*rishi kapur
- Rakesh roshan---------------*hruthik roshan------------*shammi Kapoor
- shashi Kapoor----------------*suneel datt---------------*sanjaya datt
- sanjeev Kumar--------------*saif Ali Khan------------*sateesh shaah
- Salman Khan--------------*Shahrukh Khan-------------*suneel Shetty
- sanni deol---------------*baubi deol--------------*jitendr
- John Abraham---------------*jeki shrof---------------*govinda
- dharmendr-----------------* vivek oberoya--------------*mithun chakravarti
pramukh abhinetriyaaain
- meena kumaari---------------madhubaala-----------------mausami chatarji-
- maadhuri Dixit--------------mallika sheraavat------------mahima chaudhari -
- maneesha Koirala-------------meenaakshi sheshaadri-------------mamata Kulkarni-
- nootan-------------------aasha parekh----------------amruta arora-
- amruta sih---------------amisha patel---------------saadhana-
- saayara baanoo---------------Shilpa Shetty----------------Shilpa shirodakar-
- smita Patil--------------sonaali bendre---------------vaijayanti maala-
- jaya Bachchan---------------jaya bhaaduri----------------juhi Chawla-
- rekha--------------------ravina tandan----------------raani mukharji -
- puja bhatt----------------karishma kapur---------------Kareena Kapoor -
- kaajol ---------------- urmila maatondakar------------dimpal kaapadiya-
- diya mirja---------------bhoomika Chawla---------------gresi sih-
- shreedevi-------------------preeti jinta-----------------Priyanka Chopra -
- Aishwarya rai----------------Hema maalini----------------isha deol -
- Bipasha Basu---------------urmila maatondakar-------------deepika paadukon -
- sonam kapur---------------tanushri datta------------------Katrina kaif -
pramukh nirdeshak
- yash Chopra-------- ------*satyajit rai------------*biml rai
- rishikesh mukharji-----------*karan jauhar--------------*shyaam benegal
- mahaboob khaan--------------*raajesh roshan--------------*sanjaya leela bhansaali
- manirtnam----------------*aaditya Chopra
pramukh gaayak
- udit Narayan-------------*kishor Kumar-----------*Kumar shaanoo
- kundan laal sahagal---------*manna de--------------*mukesh
- yesoodaas-----------------*rafi------------------*suresh vaadekar
- sonoo nigam--------------*hemant Kumar-------------*abhijeet Bhattacharya
- shaan-------------*mohit chauhaan*
pramukh gaayika
- lata mangeshakar--------------*aasha bhonsale--------------*suman kalyaanapur
- anuraadha paudavaal-------------*alaka yaajnyaanik-----------*kavita krushnamoorti
- anuraadha shreeraam--------------*sunidhi chauhaan
- shreya ghoshaal
pramukh sangeetakaar
- shankar-jayakishn--------------*naushaad Ali--------------*madan mohan
- hemant Kumar----------*opi naiyyar------*salil chaudhari
- lakshmeekaant-pyaarelaal----------*sachin Dave barman------------*Rahul Dave barman
- bappi laahidi---------------*nadeem shravan---------------*vishaal Bhardwaj
- ismaail darbaar--------------*A aar Rahman------------*jatin lalit
- himesh reshamiya--------------*vishaal shekhar--------------*preetam
- shankar ehasaan lauya-----------*anu malik-------------*aanand raaj aanand
- adanaan saami
pramukh geetkaar
- pandit Narendra sharma------------*pradeep kavi--------------*bharat vyaas
- Rajendra Krishna--------------*shaahir ludhiyaanavi------------*shailendr
- hasarat jayapuri--------------*jaannisaar Akhtar------------*kaifi aazmi
- gulajaar------------------*majaruh sultaanapuri-----------*sameer
- faij Anwar