gurjar pratihaar raajavansh
![]() |
|
gurjar pratihaar ya pratihaar chhathi shataabdi se 11veen shataabdi ke madhya uttar Bhaarat ke ek bade hisse par raajya karne wala raajavansh tha. mihirbhoj inka sabse mahaan raaja tha . arab lekhak mihirbhoj ke kaal ko sampann kaal [1][2]bataate hai . itihaasakaaron ka maanana hai ki in pratihaaron ne Bhaarat ko arab hamlon se lagbhag 300 saal tak bachaaya tha, isliye pratihaar (rakshak) naam pada .
is raajavansh ke sadasyon ka vishvaas tha ki ve raamaayan ke naayak Lakshman ke uttaraadhikaari hai, jisne apne bhaai Ram ko ek vishesh avsar par pratihaar ki bhaaainti seva ki. is raajavansh ki utpatti satya roop se praacheen kaaleen abhilekh se gyaat hoti hai, naagabhatt pratham gurjar pratihaar vansh ka pratham aitihaasik purush tha. ise 'harishchandr' ke naam se bhi jaana jaata tha.is vansh ki sthaapana naagabhatt ne ki thi. usane Ram ke bhaai Lakshman ko apna poorvaj bataate hue apne vansh ko sooryavansh ki shaakha siddh kiya. adhiktar gurjar sooryavansh ka hona sidd karte hai tatha gurjaro ke shilaalekho par ankit sooryadev ki kalaakrurtiya bhi inke sooryavanshi hone ki pushti karti hai.[3][4]
saaaincha:Use Indian English
|
anukram
gurjar pratihaar saamraajya ke agheen va saamant gurjar vansh
naam |
---|
paramaar gurjar vansh |
chauhaan gurjar vansh |
chaalukya gurjar vansh |
guhil gurjar vansh |
mori gurjar vansh |
tanvar gurjar vansh |
hindushaahi va khataana raajavansh |
bhaati gurjar vansh |
maitrak gurjar vansh |
chaavada va chaparaana vansh |
bhadaana gurjar vansh |
dhaama gurjar vansh |
shaasak
saaaincha:gurjar pratihaar shaasak
naam | san |
---|---|
730-760 E. | |
kakushtha aur devaraaj gurjar pratihaar | 760-775 E. |
vatsaraaj gurjar pratihaar | 775-810 E. |
naag bhatt dvitteeya | 810-833 E. |
raamabhad gurjar pratihaar | 833-836 E. |
mihir bhoj | 836-885 E. |
maheindarapaal gurjar pratihaar | 885-912 E. |
mahipaal gurjar pratihaar | 912-944 E. |
maheindar paal dviteeya | 944-984 E. |
devapaal gurjar pratihaar | 984-990 E. |
vijyapaal gurjar pratihaar | 990-1005 E. |
raajyapaal gurjar pratihaar | 1005-1018 E. |
tralochan paal gurjar pratihaar | 1018-1025 E. |
yashapaal gurjar pratihaar | 1025-1036 E. |
bhadoch ke gurjar raajya
bhadoch ke gurjaron ka kaalakram nimnavat hain
naam | san |
---|---|
dadda gurjar I | 580 E. |
jayabhatt gurjar I | 605 E. |
dadda gurjar II | 633 E. |
jayabhatt gurjar II | 655 E. |
dadda gurjar III | 680 E. |
jayabhatt gurjar III | 706-734 E. |
raajya vistaar

Rajasthan ka yudhd

gurjar pratihaaron ne Jodhpur mein sthit maandavyapur (vartamaan mandor) ko jeet liya aur yahaaain ek durg ki sthaapana ki. teesare ke pautr naagabhat ne Jodhpur mein medaantak (vartamaan medta) mein apni rajdhani banaai. yeh maana ja sakta hai ki harashchindr chhathi shataabdi ke madhya mein raha hoga aur naagabhat ka raajyakaal usase ek shataabdi peechhe nishchit kiya ja sakta hai. naagabhat ka ek uttaraadhikaari siluk, aathaveen shataabdi ke madhya bhaag mein apne vansh ke vallamandal naamak raajya ka shaasak kaha jaata tha. isi shataabdi ke uttaraardh mein vallamandal ke pratihaaron ne maalav ke pratihaaron ka prabhutv sveekaar kar liya, aur naveen shataabdi ke teesare chaturthaansh tak raajya karte rahe.
pratihaar raajavansh ki ek shaakha, jo maalav mein aathaveen shataabdi ke pratham bhaag se shaasan karti rahi thi, iska sabse praacheen gyaat samraat naagabhat pratham tha, jo apne maalav raajya ko sindh ke arabon ke aakramanon se bachaane mein safal hua tha. naagabhat pratham dakshin ke raashtrakoot dantidurg se paraajit hua, jisne apni vijay ke pashchaat ujjain mein hirnyagarbhadaan karavaaya. aathaveen shataabdi ke antim bhaag mein is vansh ke raaja vatsaraaj ne gurjaradesh raajya ko jeet liya aur use apne raajya mein mila liya. uske pashchaat usane uttar Bhaarat par apni prabhuta sthaapit karne ke liye Bengal ke paalon se apni talavaar aajamaai. usane ganga aur yamuna ke beech ke maidaan mein paal dharmapaal ko paraast kar diya, aur apne saamant shaarkabhari ke chahamaan durlabharaaj ki sahaayata se Bengal par vijay praapt ki, aur isi prakaar vah ganga ke delta tak pahuainch gaya. vatsaraaj ka putr tatha uttaraadhikaari naagabhat dviteeya, san 800 E. ke lagbhag gaddi par baitha tha. naagabhat dviteeya ka pautr gurjar samraat mihir bhoj is vansh ka sabse mahaan samraat samjha jaata hai. uske raajyakaal mein pratihaar raajya Punjab aur Gujarat tak fail gaya. bhoj Bengal ke paalon, dakshin ke raashtrakooton aur dakshini Gujarat se lada,
sandarbh
-
↑ Bakshi, S. R.; Gajrani, S.; Singh, Hari, san (2005). Early Aryans to Swaraj. New Delhi: Sarup & Sons. pp. 319–320. aai॰aऍsa॰abee॰aऍna॰
81-7625-537-8 . https://books.google.com/books?id=Ldo1QtQigosC&pg=PA319. - ↑ New Image of Rajasthan. Directorate of Public Relations, Govt. of Rajasthan. 1966. pa॰ 2.
- ↑ Sun Worship in Ancient India. Motilal Banarasidass. 2006. pa॰ 80. https://books.google.co.in/books?redir_esc=y&id=A00VAAAAMAAJ&focus=searchwithinvolume&q=Gurjara+pratihara.
- ↑ "Bombay (India : State) (1901) Gazetteer of the Bombay Presidency". Govt. Central Pres. 1901. https://books.google.co.in/books?redir_esc=y&id=Wr4MAAAAIAAJ&focus=searchwithinvolume&q=Mihir.
- aar. si. majumadaar : gurjar pratihaar;
- aar. S. tripaathi : kannauj ka itihaas.