grah

hamaare sauramandal ke grah - daayein se baaen - budh, shukr, pruthvi, mangal, bruhaspati, shani, yurenas aur nepchoon
saur mandal ke grahon, soorya aur anya pindon ke tulanaatmak chitr

soorya ya kisi anya taare ke chaaron or parikrama karne vaale khagol pindon ko grah kehte hain. antarraashtreeya khagoleeya sangh ke anusaar hamaare saur mandal mein aath grah hain - budh, shukr, pruthvi, mangal, bruhaspati, shani, yurenas aur nepchoon. inke atirikt teen baune grah aur hain - seerees, plooto aur erees. praacheen khagolashaastriyon ne taaron aur grahon ke beech mein antar is tarah kiya- raat mein aakaash mein chamakane vaale adhiktar pind hamesha poorab ki disha se uthate hain, ek nishchit gati praapt karte hain aur pashchim ki disha mein ast hote hain. in pindon ka aapas mein ek doosare ke saapeksh bhi koi parivartan naheen hota hai. in pindon ko taara kaha gaya. par kuchh aise bhi pind hain jo baaki pindon ke saapeksh mein kabhi aage jaate the aur kabhi peechhe - yaani ki ve ghumakkad the. Planet ek laitin ka shabd hai, jiska arth hota hai idhar-udhar ghoomane wala. isaliye in pindon ka naam Planet aur hindi mein grah rakh diya gaya. shani ke pare ke grah doorabeen ke bina naheen dikhaai dete hain, isliye praacheen vaigyaaniko ko keval paaainch grahon ka gyaan tha, pruthvi ko us samay grah naheen maana jaata tha.

jyotish ke anusaar grah ki paribhaasha alag hai. bhaarateeya jyotish aur pauraanik kathaaon mein nau grah gine jaate hain, soorya, chandrama, budh, shukr, mangal, guru, shani, raahu aur ketu.

grahon se sambandhit aankade

*budh[1] *shukr[2] *pruthvi[3] *mangal[4] °bruhaspati[5] °shani[6] °yurenas[7] °nepchoon[8]
Mercury in color - Prockter07 centered.jpg Venus-real color.jpg The Earth seen from Apollo 17.jpg Mars Valles Marineris.jpeg Jupiter.jpg Saturn during Equinox.jpg Uranus2.jpg Neptune.jpg
khagoleeya chinh[q] Mercury Venus Earth Mars Jupiter Saturn Uranus Neptune
soorya se ausat doori ki.mi.
AU
57,909,175
0.38709893
108,208,930
0.72333199
149,597,890
1.00000011
227,936,640
1.52366231
778,412,010
5.20336301
1,426,725,400
9.53707032
2,870,972,200
19.19126393
4,498,252,900
30.06896348
bhoomadhyarekheeya vyaas ki.mi. 2,439.64
0.3825
6,051.59
0.9488
6,378.1
1
3,397.00
0.53226
71,492.68
11.209
60,267.14
9.449
25,557.25
4.007
24,766.36
3.883
prushth kshetr ki.mi.2 75,000,000
0.1471
460,000,000
0.9010
510,000,000
1
140,000,000
0.2745
64,000,000,000
125.5
44,000,000,000
86.27
8,100,000,000
15.88
7,700,000,000
15.10
aayatan ki.mi.3 6.083×a1010
0.056
9.28×a1011
0.87
1.083×a1012
1
1.6318×a1011
0.151
1.431×a1015
1,321.3
8.27×a1014
763.59
6.834×a1013
63.086
6.254×a1013
57.74
dravyamaan ki.gra. 3.302×a1023
0.055
4.8690×a1024
0.815
5.9742×a1024
1
6.4191×a1023
0.107
1.8987×a1027
318
5.6851×a1026
95
8.6849×a1025
14
1.0244×a1026
17
ghanatv gram / se.mi.3 5.43 5.24 5.515 3.940 1.33 0.70 1.30 1.76
bhoomadhyarekheeya gurutv meter /sekand 2 3.70 8.87 9.81 3.71 23.12 8.96 8.69 11.00
palaayan veg ki.mi./sekand 4.25 10.36 11.18 5.02 59.54 35.49 21.29 23.71
ghoornan kaal din 58.646225 −243.0187[h] 0.99726968 1.02595675 0.41354 0.44401 −0.71833[h] 0.67125
kaksheeya kaal varsh 0.2408467 0.61519726 1.0000174 1.8808476 11.862615 29.447498 84.016846 164.79132
ausat kaksheeya veg ki.mi./sekand 47.8725 35.0214 29.7859 24.1309 13.0697 9.6724 6.8352 5.4778
utkeindrata (Eccentricity) 0.20563069 0.00677323 0.01671022 0.09341233 0.04839266 0.05415060 0.04716771 0.00858587
aanati (jhukaav) kon 7.00 3.39 0[3] 1.85 1.31 2.48 0.76 1.77
dhureeya jhukaav kon 0.0 177.3 23.44 25.19 3.12 26.73 97.86 29.58
ausat prushth taapamaan kelvin 440 - 100 730 287 227 152 [j] 134 [j] 76 [j] 72 [j]
ausat vaayu taapamaan kelvin 288 165 135 76 73
vaayumandaaleeya sanyojan He Na+ P+ CO2 N2 N2 O2 CO2 N2 Ar H2 He H2 He H2 He CH4 H2 He CH4
gyaat upagrahon ki sankhya 0 0 1 2 63 62 27 13
valaya No No No No Yes Yes Yes Yes
Planetary discriminant[l][o] 9.1×a104 1.35×a106 1.7×a106 1.8×a105 6.25×a105 1.9×a105 2.9×a104 2.4×a104
the va b
saur mandal
सूर्य बुध शुक्र चन्द्रमा पृथ्वी Phobos and Deimos मंगल सीरिस) क्षुद्रग्रह बृहस्पति बृहस्पति के उपग्रह शनि शनि के उपग्रह अरुण अरुण के उपग्रह वरुण के उपग्रह नेप्चून Charon, Nix, and Hydra प्लूटो ग्रह काइपर घेरा Dysnomia एरिस बिखरा चक्र और्ट बादलSolar System XXVII.png
soorya · budh · shukr · pruthvi · mangal · seerees · bruhaspati · shani · Arun · varun · yam · haumeya · maakemaake · eris
grah · bauna grah · upagrah - chandrama · mangal ke upagrah · kshudragrah · bruhaspati ke upagrah · shani ke upagrah · Arun ke upagrah · varun ke upagrah · yam ke upagrah · eris ke upagrah
chhoti vastueain: ulka · kshudragrah (kshudragrah gheraa‎) · kinnar · varun-paar vastueain (kaaipar gheraa‎/bikhra chakr) · dhoomaketu (aurt baadal)
  1. NASA Mercury Fact Sheet and NASA Solar System Exploration Factsheet NASA Retrieved on 2008-11-17 (unless otherwise cited)
  2. NASA Venus Factsheet and NASA Solar System Exploration Factsheet NASA Retrieved on 2008-11-17 (unless otherwise cited)
  3. a aa NASA Earth factsheet and NASA Solar System Exploration Factsheet NASA Retrieved on 2008-11-17 (unless otherwise cited)
  4. NASA Mars Factsheet and NASA Mars Solar System Exploration Factsheet NASA Retrieved on 2008-11-17 (unless otherwise cited)
  5. NASA Jupiter factsheet and NASA Solar System Exploration Factsheet NASA Retrieved on 2008-11-17 (unless otherwise cited)
  6. NASA Saturn factsheet and NASA Solar System Exploration Saturn Factsheet NASA Retrieved on 2008-11-17 (unless otherwise cited)
  7. NASA Uranus factsheet and NASA Solar System Exploration Uranus Factsheet NASA Retrieved on 2008-11-17 (unless otherwise cited)
  8. NASA Neptune factsheet and NASA Solar System Exploration Neptune Factsheet NASA Retrieved on 2008-11-17 (unless otherwise cited)